MOBBİNG NEDİR?

Mobbing genel tabiri ile bir kişiyi sindirmek, rahatsız veya taciz etmek amacıyla baskı uygulayan bir veya birden fazla kişiyi ifade eder. Uluslararası literatür de “İş hayatında psikolojik taciz” kavramının karşılığı olarak gelen mobbing kelime olarak “Bir grup insanın, bir kimseye veya başka bir gruba sosyal kabadayılık yapması.” Anlamına gelmektedir.  Bir grup çalışanın belli bir çalışana karşı özellikle meydana getirdiği, çalışanın kendini güvende hissetmesini engelleyen, iş görevlerini yerine getirmesini zorlaştıran düşmanca davranışların tamamı mobbing kavramı içerisine girmektedir. Mobbing uygulayan bireyler kişinin meslektaşı, patronu veya üstleri olabilir. Bu düşmanca davranışlar açık veya doğrudan, gizli veya dolaylı yoldan uygulanabilir.

Caroll Brodsky, 1976 yılında yazdığı “Taciz Edilmiş Çalışan” isimli kitabında “ İş yerinde baskı” ifadesini ilk kez kullanmıştır. Daha sonraki yıllarda ise psikolojik tacizi ayrıntılı biçimde ilk kez İsveçli endüstri psikoloğu Heinz Leymann ele almıştır. Leymann’ın bu alanda ki ilk araştırmalarından birini iş yerinde gördükleri baskılar nedeniyle intihara teşebbüs eden hemşirelerin ayrıntılı vaka çalışmaları oluşturmuştur. Leyman, çalışanların kendi arasında benzer tiplerde ki kısa veya uzun dönemli düşmanca ve her saldırgan davranışların varlığını fark etmiş, bu davranışlara dair yaptığı saptamalar sonucunda bu tür davranışlar için mobbing kavramını kullanmaya başlamıştır. Daha sonrasında mobbing kavramını; “Sistematik olarak her gün veya birkaç ay süreyle bir veya birkaç kişinin başka bir kişiye duygusal açıdan zarar verici davranışlar sergilemesi.” Olarak tanımlamıştır. Yaptığı araştırmalar sonrasında mobbing gören çalışanların travma sonrası stres bozukluğu yaşadıklarını ve bu baskılar yüzünden intihara meyilli hale gelebileceklerini ortaya koymuştur.

MOBBİN UYGULAMASI

Baskı uygulayan kişilerin genelde uygulanan kişiyi yıldırma, pasifize etme veya iş yerinden uzaklaştırma amaçları vardır. Mağdur veya mağdurların mesleki başarılarına, kişilik özelliklerine, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar verebilecek; kasıtlı ve olumsuz davranışların bütününü içerir. Mobbing sözlü veya fiziksel şekilde olabilmektedir. Mağdurun psikolojik özellikleri üzerine yapılan araştırmalar sonrasında çekingen ve daha başarılı kişilerin mobbinge maruz kalma olasılıklarının daha fazla olduğu ortaya koyulmuştur. Sosyal hizmet, sağlık, eğitim gibi belirli alanlarda mobbing oranlarının yüksekliğinden söz edilebilirken bu alanlarda çalışan kadınların, genç işçilerin ve yaşlı çalışanların hedef alınma olasılıklarının daha fazla olduğu görülmüştür.

Mobbingin farklı aşamaları ve türleri mevcuttur. Mobbing aşamaları sırasıyla; tanımlama, anlaşmazlık, saldırganlık, kurumsal güç ve işine son verilme aşamalarıdır. İstifaya zorlama, cinsel taciz ve ayrımcılık gibi farklı  türlerden söz edilebilir.